Bij erfenissen komt het vaak voor dat de langstlevende een legaat van vruchtgebruik krijgt op de gehele nalatenschap of op een specifiek goed, bijvoorbeeld de woning.
Het vruchtgebruik brengt verplichtingen met zich mee waaronder het jaarlijks verslag doen over de goederen. Voor de nabestaanden ontstaat dan een situatie dat zij voor onbepaalde tijd nog financieel verbonden met elkaar zijn. Dit is niet altijd wenselijk. Soms wordt dan gekeken hoe toch de financiële banden kunnen worden verbroken doordat de een de ander ‘uitkoopt’.
Bij het vinden van een oplossing speelt vaak de waarde van het vruchtgebruik een rol. Hoe wordt deze waarde bepaald?
Veelal wordt in de erfrechtpraktijk bij de fiscale waardering aansluiting gezocht. Dat is niet altijd terecht. Er kunnen dus in ieder geval twee waarderingen worden onderscheiden: de fiscale waarde en de economische waarde.
Fiscale waarde
De belastingdienst gaat bij de waardering van een vruchtgebruik uit van een fictie. In het Uitvoeringsbesluit Successiewet 1956 is bepaald hoe de fiscale waarde van het vruchtgebruik moet worden berekend. Er wordt uitgegaan van een jaarlijks fictief rendement van 6% (artikel 10 Uitvoeringsbesluit SW 1956). Dit percentage wordt rekenrente genoemd. Deze rekenrente wordt vermenigvuldigd met de factor die bij de leeftijd van de vruchtgebruiker hoort. Deze factor is te vinden op onder andere de website van de Belastingdienst.
Voorbeeld fiscale waardering
Stel de langstlevende krijgt een vruchtgebruik op een woning die een waarde heeft van € 500.000,-. Ten tijde van het krijgen van het vruchtgebruik is de langstlevende 72 jaar oud. De fiscale waarde van het vruchtgebruik is dan 42% (7 x 6%) van de waarde, dus € 210.000,-. Het bloot eigendom, het eigendomsrecht van de erfgenamen, is dan dus 58% waard (€ 290.000,-). De erfgenamen verkrijgen dan dus uit de erfenis het (bloot) eigendom van de woning ten bedrage van € 290.000,-.
Economische waarde
In tegenstelling tot de fiscale waarde, die gebaseerd is op een fictief rendement, kan voor de waarde in het economisch verkeer aansluiting worden gezocht bij de marktrente. Deze benadering weerspiegelt de werkelijke financiële realiteit en kan dus leiden tot een waardering van het vruchtgebruik die meer aansluit bij de werkelijkheid. In een uitspraak van mei 2020 is door de kantonrechter te Breda, op verzoek van een cliënt van Uiteen, gerekend met 2% bij de waardering van het vruchtgebruik. Verder zou dan kunnen worden gerekend met de factor zoals vermeld op de website van de belastingdienst (in het voorbeeld hierboven: 7). Verder kan naast de leeftijd van de vruchtgebruiker ook rekening worden gehouden met bijvoorbeeld de staat van het goed waar het vruchtgebruik op rust, economische trends etc.
We denken graag mee over een correcte waardebepaling van het vruchtgebruik. Ook staan wij klaar om u te vertegenwoordigen bij onderhandelingen of een procedure over de waarde van het vruchtgebruik.
Meer weten? Neem dan contact op met ons op, zodat we samen een passend antwoord op uw vragen kunnen vinden!