Worden eigen kinderen en stiefkinderen gelijk behandeld in het erfrecht?

Patchwork family, echt zo’n term uit de 21e eeuw. Stiefouders spelen een steeds grotere rol in het leven van stiefkinderen. Wij krijgen dagelijks vragen over het reilen en zeilen van samengestelde gezinnen met zowel eigen kinderen als stiefkinderen. Iedere vorm van een patchwork family brengt namelijk juridische keuzes met zich mee. Hoe is het binnen jouw gezin geregeld? Wil je dat jouw stiefkinderen van je erven of heb je dat liever niet? Sommige keuzes zijn niet altijd even leuk of handig voor de praktijk. In deze blog lichten we de verschillende mogelijkheden toe.

De wet
Op grond van de wet worden stiefkinderen niet gelijk behandeld als de eigen kinderen. Stiefkinderen erven niet automatisch van de stiefouder. De gedachte hierachter is dat de stiefkinderen zullen erven van hun eigen ouders en daarmee dus niet dubbel erven. Als je niets regelt – bijvoorbeeld in een testament of een codicil – houdt het voor de stiefkinderen op. Na jouw overlijden vissen zij achter het net.

Wel erven
Als je wilt dat je stiefkinderen van jou erven, dan zal je een testament moeten opstellen waarin je stiefkinderen als erfgenaam of als legataris worden benoemd. Er zijn verschillende constructies denkbaar waarbij je een stiefkind zelfs helemaal gelijk kunt behandelen als een eigen (biologisch) kind door hem/haar als erfgenaam te benoemen. Een andere optie is een legaat aan een stiefkind toekennen. Daardoor ontvangt het stiefkind bijvoorbeeld een specifiek goed of specifiek geldbedrag na je overlijden.

Niet erven
Als je niet wilt dat je stiefkinderen van je erven (denk hierbij aan de situatie dat jij komt te overlijden en jouw vermogen via je partner bij de stiefkinderen terecht komt) heb je verschillende opties:

  • Je kunt een testament laten opstellen waarin je expliciet bepaalt dat de stiefkinderen geen erfgenamen zijn.
  • Ook kun je ervoor kiezen om tijdens jouw leven schenkingen te doen aan anderen waardoor het vermogen dat na jouw overlijden overblijft kleiner wordt.

Ben je in gemeenschap van goederen getrouwd met je partner of is sprake van een geregistreerd partnerschap zonder partnerschapsvoorwaarden? Dan kan het gebeuren dat je stiefkinderen na jouw overlijden, ondanks de afwezigheid van een testament, toch (een deel van) jouw vermogen in hun bezit zullen krijgen. Jouw nalatenschap is immers de helft van de gemeenschap van goederen en de andere helft is dus het vermogen van je partner. Als je partner overlijdt dan erven de erfgenamen van je partner – vaak diens kinderen/jouw stiefkinderen  – de helft van de gemeenschap van goederen. Hieronder staan er een aantal mogelijkheden om dit te voorkomen.

  • Een testament met een tweetrapsmaking. Hiermee kun je de nalatenschap eerst aan je langstlevende partner toekennen (de bezwaarde) en als je langstlevende partner komt te overlijden gaat je nalatenschap naar een derde die jij daarvoor hebt aangewezen (de verwachter). Op die manier kan je echtgenoot wel over de nalatenschap beschikken, maar als hij/zij komt te overlijden zal de nalatenschap uiteindelijk niet bij de stiefkinderen terechtkomen. In dat geval is de door jou benoemde derde de gelukkige.
  • Je kunt er ook voor kiezen om een testament op te stellen waarin je de langstlevende echtgenoot tot vruchtgebruiker aanwijst en iemand anders (dan jouw stiefkinderen) als erfgenaam aanwijst. Je partner kan daarmee wel gebruik maken van je vermogen, maar dit wordt geen eigendom van je partner. Als de vruchtgebruiker (je partner) na jou komt te overlijden, zal hetgeen wat over is van je nalatenschap door je aangewezen erfgenamen worden geërfd.
  • Een andere optie is het opstellen van huwelijkse voorwaarden waarin je de vermogensrechtelijke gevolgen van het huwelijk regelt. Zo kan worden bepaald dat een ieder zijn eigen vermogen houdt en er dus geen zaken in een gemeenschap van goederen vallen. Ook kun je in huwelijkse voorwaarden bijvoorbeeld bepalingen opnemen over de verdeling van bezittingen en schulden bij overlijden.

Wat kun je als stiefkind?
Ben je een stiefkind en wil je weten wat je rechten zijn? Daarvoor verwijzen wij je naar onze blog over wilsrechten.

Hoe nu verder?
Er is geen goed of fout. De uitkomst is afhankelijk van jouw wensen en persoonlijke situatie. In alle gevallen is het belangrijk om rekening te houden met de emotionele en relationele aspecten, omdat keuzes invloed kunnen hebben op de onderlinge familierelaties. Heb je een conflict met een van je stiefkinderen, wil je een conflict voorkomen of al je (stief)kinderen gelijk behandelen? Neem dan contact met ons op. Wij kunnen je adviseren over de mogelijkheden.