Foto’s van je kinderen op social media
Steeds vaker stellen gescheiden ouders ons de vraag wat de regels zijn met betrekking tot het plaatsen van foto’s van je minderjarige kinderen op Facebook of Instagram. Mag dat zomaar en kun je hier iets tegen doen?
Als wij ouders begeleiden tijdens het scheidingsproces, dan bespreken we wat voor hen belangrijk is bij het gebruik van social media. Wij nemen dan regels over het gebruik van social media en het plaatsen van foto’s van de kinderen op in het ouderschapsplan. Zo spraken ouders onlangs tijdens een mediation af om alleen foto’s online te zetten waarop het kind niet herkenbaar was (geen foto’s van het gezicht). Ook zien we dat ouders afspreken om foto’s van het kind alleen voor een geselecteerd gezelschap zichtbaar te plaatsen, als ze überhaupt foto’s van hun kind online willen zetten. Sommige ouders spreken af helemaal geen foto’s online te zetten. Wat is het belang van het op voorhand maken en vastleggen van afspraken hierover?
Als er niets over is afgesproken en/of is vastgelegd, dan kan het zijn dat een ouder naar de rechter stapt en een verbod vordert om foto’s van de minderjarige kinderen op social media te plaatsen.
Voorbeelden uit de jurisprudentie
Dat gebeurde bijvoorbeeld in 2018 bij de rechtbank Den Haag. De vader stapte naar de rechter omdat moeder, als professioneel vlogger, foto’s en video’s van de kinderen online zette (onder andere op YouTube en Instagram). De rechtbank oordeelde dat de moeder binnen een week alle foto’s en video’s waarop de kinderen zichtbaar in beeld waren en de stemmen van de kinderen te horen waren van alle social media-kanalen moest verwijderen op straffe van een dwangsom van € 500,- per dag. De moeder mocht wel een persoonlijke internetpagina aanhouden waarop zij beeldmateriaal van de kinderen mocht plaatsen zolang de toegang tot die pagina werd beperkt tot 250 voor de moeder bekende en geautoriseerde bezoekers.
Ook komt het voor dat niet een ouder, maar een derde een foto van het kind online zet. Zo gebeurde dat in 2020 bij de rechtbank Gelderland, nadat een oma foto’s op social media plaatste van haar kleinkind. De rechter oordeelde dat de AVG en de Uitvoeringswet Algemene Verordening Gegevensbescherming (UAVG) van toepassing zijn. De UAVG bepaalt dat voor het plaatsen van foto’s van minderjarigen, die de leeftijd van zestien jaren nog niet hebben bereikt, toestemming van hun wettelijke vertegenwoordiger(s) is vereist.
Privacy
Wij vroegen Charlotte Meindersma van Charlotte’s Law, specialist in onder andere het privacyrecht, naar haar visie op deze uitspraak. Charlotte stelt dat niet uit de AVG en UAVG volgt dat er altijd toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger(s) nodig is. Uit de regelgeving volgt dat er een belangenafweging wordt gemaakt tussen de vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. Daarbij maakt het volgens de regelgeving niet uit of het gaat om volwassenen of om minderjarigen. Indien het recht op privacy zwaarder weegt dan de vrijheid van meningsuiting, dan is er toestemming van de belanghebbende vereist. Bij minderjarigen dient die toestemming dan te worden gevraagd aan de wettelijke vertegenwoordiger(s) van de minderjarige. Charlotte merkt op dat het recht op privacy bij minderjarigen sneller wordt aangenomen dan bij volwassenen, maar het is niet de standaard. Als het bijvoorbeeld gaat om een foto van een kind dat net leert fietsen, dan zal het belang van de vrijheid van meningsuiting naar verwachting zwaarder wegen en is er geen toestemming van de wettelijke vertegenwoordiger(s) nodig. Volgens Charlotte worden deze kwesties in de rechtspraak ten onrechte als gezagskwesties aangemerkt.
In 2018 oordeelde de rechtbank Overijssel dat op het moment dat een foto op Facebook staat, de foto eigendom is van Facebook. Facebook kan die foto dan verkopen aan derden, waardoor het kan zijn dat de foto opeens opduikt in bijvoorbeeld een reclamecampagne of voor andere doeleinden wordt gebruikt. Degene die de foto heeft geplaatst heeft er dan geen controle meer over. De rechtbank oordeelt dat er door vader geen foto’s meer van het kind op het internet via Facebook of andere social media mogen worden geplaatst, nu moeder (de gezaghebbende ouder, tegen het plaatsen van foto’s is.
Over deze uitspraak merkt Charlotte op dat de rechter in deze kwestie de algemene voorwaarden van Facebook niet (goed) heeft gelezen. In de algemene voorwaarden van Facebook staat namelijk dat je, als gebruiker van Facebook, geen exclusieve licentie geeft aan Facebook. In theorie mag Facebook foto’s aan adverteerders verkopen, maar het betekent niet dat Facebook dit actief doet. Facebook werkt met sublicenties, op grond waarvan foto’s mogen worden gedeeld. Die optie kun je via je privacy-instellingen uitsluiten.
Conclusie
Uit het bovenstaande blijkt dat rechters geen fan zijn van social media-gebruik in combinatie met minderjarigen. Als een ouder een procedure start om foto’s van hun kind(eren) van social media te laten verwijderen, dan wordt dat verzoek vrij snel toegewezen. Rechters merken de geschillen aan als gezagskwesties, terwijl het de vraag is of dat juist is. Wij zijn benieuwd hoe de jurisprudentie zich op dit gebied verder gaat ontwikkelen, nu de invloed van social media alsmaar groter wordt.
Wat ons betreft een extra reden om hierover tijdig met elkaar in gesprek te gaan, eventueel onder begeleiding van een gespecialiseerde mediator of een parenting coördinator.
Mocht je vragen hebben over dit onderwerp, neem dan gerust contact met ons op.